Met cijfers kun je alles 'bewijzen'

Onderwijsmensen willen af van het watervalsysteem. Heel wat jongeren beginnen in een moeilijker (theoretischer) onderwijsvorm of richting, en 'zakken' na een of meer mislukkingen 'af' naar een 'makkelijker' studierichting. Dat is slecht voor hun studieprestaties want ze missen zo een deel vooropleiding, en het is slecht voor hun zelfbeeld, en dus indirect nog eens voor hun studieprestaties. Jongeren moeten een richting kiezen die ze graag doen, zodat ze gemotiveerder zijn en meer zelfvertrouwen krijgen.

Blijkbaar gaat dat laatste in tegen bepaalde belangen. Om de zoveel tijd verschijnt er namelijk een onderzoek dat 'aantoont' dat je toch het beste meegaatin de waterval. 'Slimme studierichting vergroot slaagkansen', heet het dan in Metro. Online is dat al wat afgezwakt: 'Slim studierichting kiezen verhoogt slaagkansen'. Of ''Sterke richting' levert sneller diploma op' bij De Redactie - en hier gelukkig wél met aanhalingstekens. Hoe 'hoger' de richting die je kiest in het middelbaar, hoe meer kans je hebt om ook in het hoger onderwijs te slagen. Met andere woorden: we blijven doen alsof er een hiërarchie is in studierichtingen, en slagen is vooral een kwestie van kiezen. Zijn het niet vooral de leerlingen die makkelijk(er) kunnen studeren die kiezen voor studierichtingen waar je meer met je hoofd moet werken dan met je handen? Oeps, niet aan gedacht. Dat correlaties iets anders zijn dan causale verbanden lijkt me nochtans een van de eerste dingen die je leert in statistiek. Een andere vaststelling: iemand die humane wetenschappen studeerde en daarna voor pedagogische wetenschappen kiest, haalt een hoog 'rendement'. Schakelt hij of zij over naar biologie, dan is dat ineens heel wat minder. Door dat gebrek aan vooropleiding en dus aan een degelijke basis, juist door die keuze voor een 'slimme' studierichting? Oeps, niet aan gedacht.
In De Morgen wijzen ze er wel op, dat er geen oorzakelijk verband is. Toch baseert de website die leerlingen moet helpen bij hun studiekeuze zich enkel op die cijfers. Met andere woorden: hij geeft slecht advies, maar dat staat er dan weer niet bij in het artikel.

Hoe komt het dat zo'n onderzoek niet meer reactie uitlokt van andere onderzoekers? En dat zelfs onze journalisten het ballonnetje niet - of niet helemaal - doorprikken? Dat ze aandacht besteden aan zulke dubieuze 'resultaten' is al erg genoeg, en dan stellen ze nog niet eens kritische vragen. Zoals: waarom is dit een onderzoek van het ministerie van Onderwijs, en niet van een onafhankelijk onderzoeker?