vrijdag 1 december 2017

Wie doet wat, en wie doet er (n)iets aan?

'Weg met passieve zinnen!' Dat is tekstadvies dat ik dikwijls geef en nog veel meer zelf in praktijk breng. Passieve zinnen zijn stroef en afstandelijk. Voor een vlotte tekst moet je mensen dingen laten doen, niet gewoon beschrijven wat er gebeurd is.

Dat vraagt natuurlijk wel wat meer denk- of opzoekingswerk. Je moet namelijk weten wie iets gedaan heeft. Een passieve zin is een trucje om te verbergen dat je dat niet weet. Maar toch is het belangrijk - zeker in nieuwsberichten.

Een tijd geleden zag ik een voordracht van Jackson Katz, waarin hij uitlegt waarom dat belangrijk is. Katz is gespecialiseerd in genderrelaties, rolpatronen, ongelijkheid, enzovoort. Zijn voorbeeld ging over een man die zijn vrouw mishandelt. 'Vrouw wordt mishandeld door echtgenoot' verschuift de aandacht van de dader naar het slachtoffer. Als je het zo bekijkt, betekent 'vrouw wordt mishandeld' wat de focus betreft hetzelfde. En dan is de stap klein om het over 'de mishandelde vrouw' te hebben, alsof dat een fenomeen is dat op zichzelf bestaat, alsof daar geen dader aan te pas komt.


Daar moest ik aan denken toen ik vanmorgen de Metro las. 'Mishandelde migranten worden geëvacueerd uit Libië' stond er in het groot. De eerste alinea staat ook vol passieve zinnen. Gevolg: de daders verdwijnen uit het beeld. Volledig zelfs, want de rest van het artikel gaat enkel nog over hoe de evacuaties georganiseerd worden. Geen woord over vervolging van de daders, over hoe ze erin slagen om al die wreedheden te begaan, niets van dat alles. Ook geen reactie van onze staatssecretaris voor Asiel en Migratie, trouwens, over wat hij dan precies zo veilig vindt aan Libië dat hij vluchtelingen daar wil houden.


En als al die kwetsbare mensen naar ergens anders gebracht zijn, wie zal dan over hun veiligheid waken en hen menswaardig opvangen? Ook positief 'daderschap' verdient aandacht!