vrijdag 25 juli 2014

Foto's van dode mensen

Foto's van dode mensen afdrukken of online publiceren, mag dat zomaar? Is dat te verantwoorden? Wanneer wel en wanneer niet?

De Morgen, De Volkskrant en De Standaard publiceerden foto's waar discussie over ontstond. Op 23 juli verklaarde Leo Neels dat hij het ongepast vond, terwijl ombudsman Tom Naegels uitlegde hoe 'zijn' redactie tot haar beslissing gekomen is. Twee dagen later wijdde Sofie Vanlommel een analyse aan de discussie.


Onwezenlijke en daardoor relevante beelden - Tom Naegels
http://www.standaard.be/cnt/dmf20140722_01187429

Exclusieve horrorjournalistiek - opinie Leo Neels (docent Mediarecht KULeuven en UAntwerpen)
http://www.knack.be/nieuws/wereld/exclusieve-horrorjournalistiek/article-opinion-267041.html

Horror in de krant, moet dat? - analyse Sofie Vanlommel
http://www.demorgen.be/dm/nl/984/cultuur-media/article/detail/1959939/2014/07/25/Horror-in-de-krant-moet-dat.dhtml



Hoe woorden werken in conflictgebieden

Nu het conflict/de oorlog weer hevig oplaait in Palestina is dit artikel van Joris Luyendijk weer brandend actueel.

'Arabische nieuwkomers' of 'moslimterroristen'? Hoe woorden werken in conflictgebieden
Dat taal en politiek alles met elkaar te maken hebben, is bijna nergens duidelijker zichtbaar dan in het Midden-Oosten. Het is nogal een verschil of een journalist een leider een ‘president’ noemt of een ‘dictator’. Of het heeft over ‘bezet’ dan wel ‘betwist’ gebied. Oud Midden Oosten correspondent Joris Luyendijk over abstracte woorden, partijdige aanduidingen en asymmetrische termen.

woensdag 23 juli 2014

Hoera, mooi weer! Alweer een excuus voor bikinifoto's!

Alsof de pers nog een excuus nodig heeft om vrouwenlichamen te kijk te zetten.

Knack
Zomer in eigen land: België warmer dan Turkije

De Standaard doet beter.
'Vroegste warme dag ooit'

Ook De Morgen laat zich niet verleiden.
Dit weekend wordt het bij ons warmer dan in Turkije

Knack, met dezelfde foto als laatste artikel DM
Na warmste 8 maart ooit, nu zeer zonnige zondag

TomTom maakt seksistische reclame

Op running.be kreeg de bespreking van het reclamefilmpje een andere titel: 'TomTom scoort met babe'. Uit het artikel blijkt niet op welke manier ze dan wel scoren. Met 191.000 views en amper 310 vind-ik-leuks op YouTube is het nog maar een mager succesje, en blijkbaar gaat het om een 'banned commercial'. Het filmpje wordt dus niet uitgezonden.
Wat verderop in het artikeltje staat de volgende zin:
Omdat vrouwelijk schoon altijd werkt, schakelde de Nederlandse fabrikant de 19-jarige Alexandria Morgan in.
Werkt vrouwelijk schoon altijd? In een reclamefilmpje dat op vrouwen gericht is? Maak daar gerust het volgende van:
Omdat heel wat reclamemakers te lui zijn om origineel uit de hoek te komen en de perverten onder hen er graag voor uitkomen dat ze voyeurs zijn, schakelde de Nederlandse fabrikant Alexandria Morgan in.
 In het filmpje zelf komt de volgende slogan voor: "The joy of running strapless". Ik vraag me af waar dat op slaat. In het filmpje zien we alleen dat cameramensen schaamteloos inzoomen op haar borsten en haar buik, en dat ze met open mond aangestaard wordt door een jongen. Oh joy! Lijkt me inderdaad iets om naar uit te kijken.

woensdag 9 juli 2014

De toelatingsproef voor arts, en wat er nu eigenlijk aan scheelt

De slaagkansen voor de toelatingsproef voor arts en tandarts zijn sociaal ongelijk verdeeld. Het toelatingsexamen benadeelt onder meer meisjes en kandidaten met een andere thuistaal. "De deelnemers en geslaagden behoren tot een erg elitaire groep", stellen onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) vandaag in De Tijd, De Standaard en Het Nieuwsblad.
Zo staat het op de site van De Morgen, onder de titel 'Toelatingsproef voor arts en tandarts benadeelt meisjes'. De meisjes zijn blijkbaar belangrijker dan de kandidaten met een andere thuistaal, want de eersten worden al vermeld in de titel, de laatsten pas in de inleiding. Verderop in het artikeltje gaat het over de het opleidingsniveau en het beroep van de ouders, en de vooropleiding van de deelnemers. Op welke manier meisjes en kandidaten met een andere thuistaal benadeeld worden, is niet vermeld.

Slotzin:
De voorzitter van de examencommissie ziet het probleem en overweegt het examen aan te passen.
Het artikel is een korte weergave van wat de onderzoekers van de VUB in drie andere kranten gezegd hebben. Het is dus interessant om de drie bronnen te vergelijken.

De Tijd

Op de site van De Tijd vond ik het twee keer. In het betalende gedeelte is de titel 'Sociale achtergrond bepaalt slaagkans toelatingsproef artsen'. Het gratis artikel heet 'Slaagkansen toelatingsproef arts 'erg ongelijk verdeeld'. De beschrijving van de deelnemers is iets uitgebreider dan in De Morgen. Verder komt ook het profiel van de geslaagden aan bod, want ook daar zijn de sociale verhoudingen zeer ongelijk: hoe beter de economische situatie, hoe hoger de punten. De sociale scheeftrekking is volgens de onderzoekers te wijten aan het belang dat de toets hecht aan het Nederlands. Het is dan ook daar dat jongeren met een niet-Nederlandstalige achtergrond in de problemen komen. Over de nadelen voor meisjes geen woord meer.

Wat de voorzitter van de examencommissie ervan denkt, staat niet in het gratis artikel.

De Standaard

In De Standaard is de titel het omgekeerde van die in De Morgen: 'Jongens bevoordeeld bij toelatingsexamen voor arts'. Volgens de inleiding benadeelt het toelatingsexamen meisjes en kandidaten met een andere thuistaal. Verderop wordt dat nog wat explicieter:
Meisjes hebben de helft minder kans op slagen dan jongens. Wie thuis geen Nederlands spreekt, heeft een nog lagere slaagkans. Ook de sociale verschillen spelen een belangrijke rol. Bovendien concluderen de onderzoekers dat het examen hoe dan ook extreem moeilijk is en dat veel meer kennis wordt verwacht dan wat je in het middelbaar studeert.
Bij De Standaard komt de voorzitter van het toelatingsexamen geneeskunde ook nog uitgebreid aan het woord.
Himpens geeft wel toe dat de vorm van het examen meer geschreven is voor jongens dan voor meisjes. Jongens gokken immers sneller. Meisjes zijn bij twijfel eerder geneigd om de vraag dan open te laten. De voorzitter van het toelatingsexamen erkent de problematiek en toont zich bereid om binnen het decreet het examen bij te sturen.

Het Nieuwsblad

Het Nieuwsblad heeft net als De Tijd vooral oog voor de situatie van meisjes: 'Toelatingsexamen voor arts benadeelt meisjes'. Het is het kortste artikel van de drie, maar lijkt van opzet in hoofdzaak een samenvatting van wat er ook in De Standaard staat. In het citaat van Himpens is het door faalangst dat meisjes de vraag open laten, wat nog iets specifieker is dan twijfel. De bereidheid om het examen bij te sturen, moet blijken uit een direct citaat:
‘Als er twee mogelijke antwoorden zijn, dan gokken jongens. Meisjes hebben meer faalangst en laten die vraag open. Met dat gegeven moeten we rekening houden.’

Eigen bedenkingen

Blijkbaar is het toelatingsexamen voor arts en tandarts elitair. De deelnemers komen uit een beperkt segment van de samenleving, en wie slaagt, komt voornamelijk uit een beperkt segment van dat beperkt segment. Hoewel de kandidaten met een niet-Nederlandstalige achtergrond de kleinste slaagkans hebben, is het vooral het nadeel voor de meisjes dat de lezers naar het artikel moet lokken. Je zult maar een meisje met niet-Nederlandstalige ouders zijn dat arts wil worden - maar dat is al te veel nuance voor een (online) krantenartikel.

Aan de inhoud van het examen wordt niet veel aandacht besteed. Alleen De Tijd gaat erop in, terwijl juist daar het nadeel voor de kandidaten met een niet-Nederlandstalige achtergrond zit: je moet teksten lezen in moeilijk medisch jargon. Meisjes worden benadeeld doordat het examen 'te moeilijk' is: bij twijfel laten ze de vraag over. Zo'n moeilijk examen zou hen nochtans moeten bevoordelen, zeker aangezien het volgens Himpens binnen het leerplan past. Meisjes blijken namelijk meer gemotiveerd, en ze halen betere resultaten op school - of dat is toch de populaire interpretatie van onderzoek naar schoolresultaten. Je kunt kritiek hebben op dat soort interpretaties (de onderzoekers benadrukten zelf dat het geen 'boy problem' was en dat ook bepaalde groepen meisjes kwetsbaar zijn), maar het is vreemd dat geen enkele journalist er in deze context aan dacht.

De journalisten in de vier besproken artikels verschuiven de aandacht naar hoe jongens bevoordeeld worden, of hoe meisjes benadeeld worden. In tweede instantie hebben ze ook oog voor degenen die thuis geen Nederlands spreken. Dat zijn bovendien de leerlingen die in het middelbaar al minder geneigd zijn of gemotiveerd worden om wetenschappen te studeren, wat de discriminatie nog vergroot. Ook daar ging geen enkele journalist op in. 

Maar de voornaamste conclusie ligt volgens mij nog op een heel ander vlak. Dat de kandidaten uit een beperkt segment van de samenleving komen, daar kan de opleiding zelf waarschijnlijk weinig aan doen. Maar we hebben het over de opleiding van mensen die in andere mensen zullen snijden, die in sommige gevallen letterlijk zullen beslissen over leven of dood. Dat daarvoor de kandidaten geselecteerd worden die zomaar gokken als ze iets niet weten, is volgens mij te gek voor woorden, en daar had al lang iets aan moeten gebeuren!

vrijdag 4 juli 2014

Meepraten met de jeugd: male gaze

Het is niet echt meepraten met de jeugd, maar we kunnen de jeugd iets leren.

Is het een nieuwe term? Een nieuw concept? Nee: de theorie dateert al van 1975, uit het tweedegolffeminisme. Laura Mulvey schreef toen over dat 'mannelijke oog' (ik vind de vertaling niet helemaal geslaagd) in Hollywoodfilms. Wat we te zien krijgen en op welke manier, wordt bepaald door de heteroseksuele mannen achter de camera en in de regiestoel.

Als daar in 1975 al over geschreven werd, is het dan ondertussen nog niet verouderd? Verre van. Getuige de 'babeshots' tijdens WK-matchen en de waanzinnige aandacht voor Axelle De Spiegelaere, de focus op het uiterlijk van vrouwelijke artiesten in plaats van op hun muzikaal talent, en de manier waarop borsten het nieuws halen. Of het nu op een podium is tijdens een optreden of in de straten van Kopenhagen: "Hooray, boobies!"
Het fenomeen is diep doorgedrongen in onze cultuur. Zo diep dat zelfs een vrouwenblad als Flair het 'vooral goed gevonden' noemt als twee Belgische studenten een YouTube-hit scoren door een vrouw met een gebodypainte broek de straat op te sturen. Zo diep dat ene Martina Temmerman de terechte vraag om meer vrouwen in de sportjournalistiek wegwuift omdat er 'prangender kwesties inzake diversiteit zijn dan de debattafel van een voetbalprogramma'. Blijkbaar is het wel prangend genoeg om ertegen te reageren, en en passant een hoop onnozele clichés te verkondigen over vrouwen die naar voetbal kijken. En wat ook duidelijk het gevolg is van dat door mannen gedomineerd wereldbeeld: het stevige antwoord van Kristien Hemmerechts en Linda De Win kreeg de clichétitel 'Vrouwen met ballen'.


('Meepraten met de jeugd' is een mailnieuwsbriefje dat ik elke werkdag verstuur naar collega's die wat meer wilden weten over jongerentaal en socialemediaterminologie. Die mails hebben meestal meer met taal dan met mediakritiek te maken, maar dit bericht leek me hier meer thuis te horen dan op mijn andere blog.)

dinsdag 1 juli 2014

Hoera, borsten! O ja, en er was ook muziek

"Haters gonna hate" tweette een medewerkster van Newsmonkey toen ik schreef over seksisme in hun artikels over Graspop. Hetzelfde bericht werd ook verstuurd vanop de Newsmonkey-account, maar dat is blijkbaar verdwenen. En toch kreeg ik deels gelijk. Festivalreviews hebben de neiging om van vrouwelijke artiesten vooral fysieke aspecten te beschrijven, terwijl het bij andere groepen over hun muziek en hun podiumprésence gaat. Daarnaast lijken fotospecials dikwijls een excuus om bikinifoto's te kunnen publiceren. Newsmonkey maakte een en ander goed met hun artikel 'Vrouwen aan de top op Graspop', maar het blijft vreemd dat daar een apart artikel aan gewijd wordt. In de verschillende reviews van festivaldagen (zaterdag, zondag) ontbreken de groepen met vrouwen in de overzichten. Door die keuze voor een apart artikel is dat wel te begrijpen, en het is ook zo dat vrouwen een zeldzaamheid zijn in de 'door mannen gedomineerde metalwereld'. Of toch in dat deel van de metalwereld dat het ver genoeg schopt om op festivals te spelen - maar dat is nog een ander verhaal.

Anderzijds: borsten zijn blijkbaar nog altijd groot nieuws. Er moeten zelfs titels aan gewijd worden: 'De vrijdag van Graspop: afwisseling troef, weinig regen en blote borsten op het podium'. En er mag een foto bij. (Snel, allen daarheen!) Het gaat om een seksistische gimmick van een karikatuur van een fout subgenre, maar we mogen toch eens lachen, hé. En daarbij: borsten, hoera!

Gaat het elders beter? Bij Het Laatste Nieuws schrijven ze voorbeeldig. Die ene bikinifoto is dan nog te vergeven. (Hij staat ook op de site van De Morgen, trouwens.) Veel aandacht voor het uiterlijk en de outfits van de festivalgangers, nochtans, maar allemaal in goed fatsoen.
Het Nieuwsblad blijft wat op de vlakte, maar in hun lijstje van gedenkwaardige optredens komt geen 'vrouwengroep' voor.

Bij De Standaard en De Morgen ging het blijkbaar ook van 'hoera': tussentitels als 'Cult en borsten' (DS) en 'Steel Panther: Met de borsten vooruit' (DM) zeggen genoeg, zeker?

Dus ja, het wordt waarschijnlijk weer een hele zomer seksistische festivalreviews.